Τροχαίο ατύχημα με αδέσποτο: τι ισχύει νομικά;

Warning: Use of undefined constant youTube_replacer - assumed 'youTube_replacer' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /var/www/vhosts/siopi-law.gr/httpdocs/libr/rest.class.php on line 433

        Δεν είναι λίγες οι φορές που ένα τροχαίο ατύχημα προκαλείται λόγω της κυκλοφορίας κάποιου ζώου στον δρόμο, συνήθως αδέσποτου. Στην περίπτωση αυτή, ο ζημιωθείς από το τροχαίο ατύχημα (είτε έχουν προκληθεί απλώς υλικές ζημίες, είτε ακόμη χειρότερα και τραυματισμός) περιέρχεται σε αδιέξοδο, καθώς δεν ξέρει που μπορεί να στραφεί για να αποζημιωθεί για τις ζημίες που υπέστη.

        Καταρχήν, θα πρέπει να σημειωθεί ότι για να μπορέσει ο ζημιωθείς να επιτύχει την αποζημίωσή του θα πρέπει σε πρώτο στάδιο να καλέσει απαραιτήτως την αρμόδια Τροχαία, ώστε να καταγράψει το συμβάν και το γεγονός ότι αυτό προκλήθηκε λόγω της κυκλοφορίας ζώου επί της οδού. Σε δεύτερο στάδιο, για να μπορέσει να διαπιστώσει ο ζημιωθείς ποιος είναι ο υπόχρεος να τον αποζημιώσει, θα πρέπει να πληροφορηθεί εάν το ζώο που προκάλεσε το τροχαίο ατύχημα ανήκει ή όχι σε κάποιον ιδιοκτήτη. Εφόσον το ζώο έχει ιδιοκτήτη, τότε υπόχρεος προς αποζημίωση του ζημιωθέντος είναι ο ιδιοκτήτης του ζώου. Μάλιστα, σύμφωνα με τον νόμο (άρθρο 924 ΑΚ), ο τελευταίος ευθύνεται αντικειμενικά, δηλαδή ανεξαρτήτως υπαιτιότητάς του, εκτός εάν πρόκειται για κατοικίδιο ζώο που προορίζεται για την φύλαξη της οικίας του, το επάγγελμά του και την διατροφή του, οπότε και ο ιδιοκτήτης ευθύνεται προς αποζημίωση, εκτός εάν αποδείξει ότι δεν βαρύνεται με κανένα πταίσμα ως προς την εποπτεία και φύλαξη του ζώου που προξένησε την ζημία ή ότι η παραμέληση της εποπτείας του ζώου δεν οφείλεται σε υπαιτιότητά του ή ότι η ζημία θα προκαλούνταν και αν ακόμη αυτός είχε επιδείξει την απαιτούμενη επιμέλεια ως προς τη φύλαξη και εποπτεία του ζώου.

        Τα πράγματα περιπλέκονται, ωστόσο, ακόμη περισσότερο όταν το ζώο που προξένησε την ζημία δεν έχει ιδιοκτήτη και είναι αδέσποτο. Στην περίπτωση αυτή, ο νόμος 4039/2012 (άρθρο 9) ορίζει ότι «Οι Δήμοι υποχρεούνται να μεριμνούν για την περισυλλογή και τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς, σύμφωνα με το παρόν άρθρο … Για τον παραπάνω σκοπό κάθε Δήμος ή όμοροι ή συνεργαζόμενοι Δήμοι ιδρύουν και λειτουργούν δημοτικά ή διαδημοτικά κτηνιατρεία και καταφύγια αδέσποτων ζώων συντροφιάς επιτρεπομένης της συνεργασίας με ενδιαφερόμενα φιλοζωικά σωματεία και ενώσεις ή και εθελοντές φιλόζωους σε ιδιόκτητους ή μισθωμένους ή παραχωρούμενους από το Δημόσιο, την Περιφέρεια ή από ιδιώτες χώρους … Για την περισυλλογή των αδέσποτων ζώων συντροφιάς, συγκροτούνται συνεργεία από άτομα κατάλληλα εκπαιδευμένα και έμπειρα στην αιχμαλωσία ζώων συντροφιάς». Σύμφωνα, επομένως, με τον νόμο, οι Δήμοι είναι αρμόδιοι να διασφαλίζουν ότι δεν θα δημιουργείται εντός των ορίων της διοικητικής τους αρμοδιότητας κανένας κίνδυνος για την δημόσια υγεία, καθώς και για την σωματική ακεραιότητα και την περιουσία των πολιτών, από την κυκλοφορία αδέσποτων ζώων, μεριμνώντας σύμφωνα με τον νόμο για την περισυλλογή όλων των αδέσποτων ζώων που κυκλοφορούν εντός των διοικητικών ορίων τους και την μεταφορά τους σε περιβάλλον κατάλληλο, δηλαδή σε καταφύγια ή άλλους κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους.

        Η παράλειψη των αρμοδίων οργάνων των Δήμων να συμμορφωθούν προς την ως άνω υποχρέωση για περισυλλογή και διαχείριση των αδέσποτων ζώων γεννά εις βάρος του Δήμου ευθύνη βάσει των άρθρων 105 και 106 ΕισΝΑΚ, τα οποία ορίζουν ότι «για παράνομες πράξεις και παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης, που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος … Οι διατάξεις των δύο προηγούμενων άρθρων εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων, των κοινοτήτων ή των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που βρίσκονται στην υπηρεσία τους». Οι διατάξεις των άρθρων 105 – 106 ΕισΝΑΚ συνιστούν κανόνες διοικητικού δικαίου και οι οικείες διαφορές που προκύπτουν κάθε φορά αποτελούν διοικητικές διαφορές ουσίας, για την επίλυση των οποίων αρμόδια είναι τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Ειδικότερα, οι προϋποθέσεις που πρέπει να συντρέχουν προκειμένου να γεννηθεί η αστική ευθύνη του Δημοσίου είναι οι εξής: α) Παράνομη πράξη ή παράλειψη των οργάνων του Δημοσίου ή ΟΤΑ (106 ΕισΝΑΚ), η οποία περιλαμβάνει και τις υλικές ενέργειές τους, κατά την άσκηση δημόσιας εξουσίας, β) Ζημία και γ) Ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της πράξης ή της παράλειψης και της επέλευσης του ζημιογόνου γεγονότος. Αντίθετα, η ύπαρξη υπαιτιότητας (δόλου ή αμέλειας) του οργάνου της διοίκησης δεν αποτελεί προϋπόθεση για τη θεμελίωση της αστικής ευθύνης του Δημοσίου και αρκεί η βλάβη του δικαιώματος ενός πολίτη (αντικειμενικός χαρακτήρας της ευθύνης). Έτσι, ο ζημιωθείς σε τροχαίο ατύχημα το οποίο οφείλεται σε αδέσποτο ζώο έχει την δυνατότητα να αξιώσει αποζημίωση από τον οικείο Δήμο, ασκώντας αγωγή αποζημίωσης ενώπιον του κατά τόπον αρμόδιου Διοικητικού Πρωτοδικείου, έχοντας την υποχρέωση να αποδείξει την παράνομη παράλειψη του Δήμου να μεριμνήσει για την περισυλλογή και διαχείριση των αδέσποτων ζώων που κυκλοφορούν εντός των ορίων της χωρικής του αρμοδιότητας, την ζημία του και την συνδρομή αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της παράλειψης του Δήμου και της ζημίας που υπέστη, χωρίς να υπέχει την υποχρέωση να αποδείξει συγχρόνως την υπαιτιότητα των αρμοδίων οργάνων του Δήμου.

        Προβληματική είναι βέβαια η περίπτωση κατά την οποία το τροχαίο ατύχημα προξενείται σε αυτοκινητόδρομο ταχείας κυκλοφορίας, την συντήρηση του οποίου έχει αναλάβει ιδιωτική εταιρία δυνάμει σύμβασης παραχώρησης που έχει συνάψει με το Δημόσιο. Στην περίπτωση αυτή, κρίσιμη είναι η μελέτη της σχετικής σύμβασης παραχώρησης, η οποία συνηθέστατα ρυθμίζει και τα σχετικά ζητήματα της ευθύνης για ζημίες που προξενούνται σε τρίτους κατά την κυκλοφορία τους στην οδό. Ωστόσο, έχει επανειλημμένα γίνει δεκτό από τα δικαστήρια (τόσο πολιτικά όσο και διοικητικά) ότι ακόμη και στην περίπτωση αυτή, ενόψει του άμεσου, κύριου και αυτοτελούς χαρακτήρα της ευθύνης, η ευθύνη του οικείου Δήμου λόγω παράλειψης εκπλήρωσης της υποχρέωσης για περισυλλογή και διαχείριση των αδέσποτων ζώων που κυκλοφορούν εντός των ορίων της χωρικής του αρμοδιότητας έναντι των προσώπων που υφίστανται ζημίες λόγω της κυκλοφορίας αδέσποτων ζώων, εξακολουθεί να υπάρχει, παρά το γεγονός ότι η μέριμνα για τη συντήρηση μίας οδού έχει περιέλθει δυνάμει σύμβασης παραχώρησης με το Δημόσιο ή άλλο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου σε εταιρία ιδιωτικού δικαίου, καθώς η ευθύνη για την περισυλλογή και απομάκρυνση αδέσποτων ζώων ανήκει σε κάθε περίπτωση στον οικείο Δήμο (ΕφΑθ 3120/2010, ΝΟΜΟΣ, ΠΠρΑθ 5720/2010, ΝΟΜΟΣ, ΔΠρΑθ 9325/2012, ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΘηβ 253/2012, Αρμ 2013. 1068, ΜΠρΑθ 3286/2011, ΝΟΜΟΣ).

 

* Για περισσότερες πληροφορίες ή νομικές συμβουλές, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε με το γραφείο μας στο τηλ. 2313 079293 ή με email στο info@siopi-law.gr*

 

Δάφνη I. Σιώπη

Δικηγόρος LLM

Αγίας Σοφίας 24, Θεσσαλονίκη

Τ. 2313 079293, 6977 568673

Ε. info@siopi-law.gr, dsiopi@siopi-law.gr